مساجد ونقش جوانان - قسمت دوم

مقدمه   

چکیده مقاله    

اهمیت وجایگاه مساجد دراسلام

مدیریت گذشته درمساجد ونقش آن درجامعه   

مساجد ، جوانان و پیروزی وحفظ انقلاب اسلامی ایران    

مدیریت فعلی در مساجد وجامعه

 راهکارهای افزایش نقش جوانان در مدیریت مسجد

نتیجه

بسم الله الرحمن الرحیم

ادامه قسمت اول

درسالهای اخیر فعالیتهای دشمنان داخلی وخارجی در همه جهات ممکن رایج ودرحال گسترش ونفوذ در بین مردم وبخصوص در بین قشرجوان بوده است ، اعمال ورفتارهای مشکوک ومواضع غیر اسلامی دشمنان در تعرض ونقد برجایگاه و به شخصیت وبه اختیارات رهبری از لحاظ شرعی و قانونی و مدیریتی ، ایراد واشکال به قانون اساسی وبحث وگفتگو در مورد اصلاح آن ، احیاء نمودن و بت تراشی از شخصیتهای مطرود ومعزول شده خائن به انقلاب و مخالف با ارزشها، حمایت وجانبداری از عناصر بازمانده گروههای ضد انقلاب داخلی وخارجی لیبرال وملی گرا وحتی منافقین ، تضعیف کردن و ناکارآمد دانستن قوانین اسلامی در اداره نمودن جامعه و ادامه حکومت وساماندهی به مشکلات موجود درسطح کشور و محدود دانستن آن به زمان پیامبر و ائمه(ع)وروی آوردن به مبانی التقاطی ، تحجر و واپسگرائی  دانستن قوانین واحکام اسلامی،  انتقاد وایجاد شبه در جنگ ودفاع هشت ساله واظهار ات مشکوک وهدفدار مبنی بر شناسائی وبرخورد با عوامل ادامه دهنده جنگ ، فعالیت وعملیات گسترده درجدا معرفی کردن دین از سیاست و وارد کردن اعتقادات وسیاستهای لیبرالیستی در بدنه اجرائی وفکری وفرهنگی وسیاسی کشور وقدم گذاشتن فراتر از آن تا اوج سکولار سیاسی ومذهبی ودفاع از عملکرد وشخصیتهای لیبرال وملی گرا ، بیان لزوم تسامح وتساهل در برابر هنجارشکنی وتعرض به ارزشها واحکام دینی و نظریه پردازی برمساعدت در دست برداری از ارزشها و دستاوردهای انقلاب ، درحاشیه قرار دادن ارزشها و یادگارهای دفاع مقدس ازجمله شهداء وخانواده آنان وایثارگران وآزادگان وجانبازان وعوامل مؤثر دردوران دفاع مقدس ، همگام شدن با دشمنان در تهاجم وشبیخون فرهنگی بنام آزادی و گفتگوی تمدنها ودر پرتو تحریف ارزشهای اخلاقی ومعنوی وسعی درقانونگذاری و قانونی نمودن استفاده از ابزارها وامکانات مؤثر در تهاجم وترویج فساد و بی بند وباری ، تعبیر وتعریف هرگونه اقدام سوء بعنوان اصلاحات وتاکید بر لزوم اصلاحات (امریکائی)در کشور وسوء استفاده از عنوان صحیح ومورد نیاز اصلاحات ، تاکید بر جمهوریت حکومت ایران به منظور حذف اسلامیت آن وتعریف وتفسیر جداگانه از اسلام وجمهوریت درحکومت ،  دست برداری از دست یابی به علوم وفنون پزشکی وتکنولوژی هسته ای ومرعوب وآلت دست شدن برای سیاستهای مداخله جویانه دشمنان ، تقویت روحیه سرمایه داری مشروع ونامشروع وتبلیغ وترویج وتوسعه آن دربین نیروهای خودی وغیر خودی ، حمله به مقدسات انقلابی وحتی معنوی ودینی واجتماعی با ترویج وشیوع فرهنگ بیگانه ، تشبیه جامعه متصور اجتماعی اصلاح شده آنان به جامعه مدنی، مسافرتهاو ارتباطهای سیاسی ودیپلماتیک پنهان و مشکوک و بعضاٌ ذلت آور وجاسوسی برای دشمنان ، توجه به افکار مذهبی دگر اندیشان وعرفانهای کاذب وقرار دادن آن بجای اسلام واقعی ودر برابر نیازهای معنوی جوانان ، پذیرفتن اختلاف ادیان در بین کشورها وملتهای جهان وکمک به جنگ ادیان که توسط امریکا برنامه ریزی شده است ، تاکید بر عدم حمایت از مسلمانان وگروههای مبارز استقلال طلب و مخالف با استکبار جهانی در کشورهای اسلامی ، سعی بر ایجاد اختلاف وایجاد تشطت در سیاست خارجی و دروغگوئی علیه بعضی از کشورهای طرف قرار داد سیاسی با ایران ، تلاش مبنی بر برائت از گذشته انقلابی و مبارزاتی و اعلام مواضع جانبدارانه از استکبار جهانی وبخصوص امریکا وصهیونیست بین الملل ، بهره برداری نامشروع وناجوانمردانه از ایام الله واز احساسات ونیروی بالقوه جوانان بی اطلاع وساده اندیش ، حمله به بزرگان وبه هنجارها وارزشهای دینی و زیر سؤال بردن موضوع اجتهاد وتقلید کردن مسلمانان وجایگزین کردن عقل و قانون ونیازهای مادی وجنسی بشردر شناسائی وتبین واجرای مسائل شرعی ومنتفی دانستن اینگونه موارد درمسائل سیاسی وحکومتی وبخصوص در دوران معاصر ، تغیر سیاست خارجی با خوشایندی دشمنان خارجی و دست برداری ازحمایت گروههای مذهبی  ومبارز حزب الله وحماس در لبنان وفلسطین و نوعی جبهه گیری به منظورکنار آمدن با امریکاواسرائیل در پرتو گفتگوی تمدنها وپذیرفتن غیر مستقیم اتهامات دشمنان علیه نظام جمهوری اسلامی مبنی بر حمایت ایران از گروههای تروریستی واعتراف غیر مستقیم به آن  و دیگر اقدامات دشمنان و طراحی وتوطئه جهانی به منظور انجام کودتاهای خزنده و رنگی و مخملی امریکائی و... همه از نمونه های بارز تهاجماتی است که توسط دشمنان اسلام ناب محمدی(ص)از سرتاسر دنیا علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی سازماندهی وشکل گرفته است ولیکن نیروی جوان وبا استعداد جامعه با عمق بخشی به آموزش و بصیرت فرهنگی ، سیاسی ، اخلاقی واعتقادی خود و با تحلیل دقیق وصحیح از اقدامات دشمنان خارجی وداخلی و شناسائی تمام تهدیدات موجود وکشف راهکارهای مناسب وتوجیه وآموزش در طرحهای بصیرت سیاسی و بیان مواضع ودیدگاههای سیاسی واعتقادی شخصیتها و گروههای سیاسی موثر داخلی ونحوه ارتباط وهمکاری بعضی از آنها با امریکا وانگلیس و همچنین با بهره گیری از تاریخ سیاسی گذشته ایران و بررسی تاریخ اسلام و معرفی و بیان دیدگاهها ور فتارهای غیر اسلامی از سوی عارفان وعاملان درعرفانهای کاذب وفرق و مذاهب و در مقابل افزایش معرفت دینی واعتقادی وبخصوص سیاسی دیگر جوانان برنامه ریزی واقدام نموده است وهمه مردم وبخصوص جوانان جذب شده به بسیج و سرازیر شده به مساجد درطول دهه اخیر را نسبت به اقدامات وسیاستهای دشمن هوشیار وآماده و برای دفاع همه جانبه مهیا نموده است وعملکرد جوانان در طول این دهه در خنثی کردن توطئه های مذکوروعدم موفقیت دشمنان خارجی به سرکردگی امریکاو ایادی داخلی آن بیانگر این واقعیتها و دستیابی به موفقیتها وتبدیل تهدیدات به فرصتها بوده است ، بااعتراف به این موضوع که دفاع در برابر این تهاجمات کار سخت و دشواری بوده است و اینکه هرکدام از این توطئه ها می توانست یک حکومت سست وضعیف وفاقد ارزشهای عمیق معنوی و فارغ از نیروهای مردمی را با تسلیم وشکست مواجه نماید، ولیکن امروز ودر دنیای فعلی جوانان ولایتمداربه تمام ترفندهای دشمنان واقف وآگاه هستند و سریع ودقیق امکان بررسی وتشخیص حق و باطل در تمام حوادث واتفاقات سیاسی وحتی دینی درسطح کشور و بخصوص در سطح  کشورهای بزرگ و همچنین در کشورهای باصطلاح اسلامی جهان را دارند و ضمن اظهارنظرصحیح ودقیق وبا تعین مواضع وجبهه گیری مناسب وشایسته اسلامی، ایفای نقش می نمایند و متوجه این مهم هستند که تهدیدات وتهاجمات از مرز انواع سلاحهای نظامی مدرن وفوق مدرن وحتی هسته ای و تهاجم وشبیخون فرهنگی فراتر رفته است ودر غالب تهدیدات نرم ونیمه سخت ، تمام ارزشهای دین اسلام و ملتها وگروههای اسلامی و جنبشهای مردمی درسطح جهان و همچنین تمام دستاوردهای نظام مقدس جمهوری اسلامی در سطح ایران وجهان را مورد هدف قرار داده اند واز طرف دیگر، این ملت وبخصوص جوانان این مرز وبوم الگو ونمونه ای موفق وسر بلند برای تمام ملتهای مسلمان وآزادیخواه جهان میباشند وبا همه این شرایط سختی کار در دفاع و در عین حال لزوم افزایش عمیق و فراگیر معنوی واعتقادی وارتقاء سطح بصیرت وآگاهی مردم مسلمان واز جمله جوانان در همه زمینه ها را باید مورد توجه و در درجه بالای اهمیت قرار داد واین امور مانند گذشته با حضور علما واستاتید دین واخلاق وسیاستمداران اسلامی واز طریق مساجد مطمئن وکارآمدتر خواهد بود ودر مقابل این تهدیدات ، دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی در 30 سال گذشته را نباید نادیده گرفت ، استقلال وآزادی همه جانبه ، انتخاباتهای گسترده وفراگیر رفراندم جمهوری اسلامی وقانون اساسی، خبرگان رهبری وقانون گذاری ، ریاست جمهوری ، مجلس شورای اسلامی ، شوراهای اسلامی ، پیروزی در تهاجم وجنگ هشت ساله، شکست تمام توطئه های دشمن با تحریک وحمایت گروههای ضد انقلاب، امنیت داخلی ، پیروزی وموفقیتهای کلان ومداوم در سیاست خارجی وجهان بین المللی ، دستاوردهای علمی وپزشکی وفن آوری وهسته ای وارتباطات وفضائی، رشد عمومی کشورهای از کشورهای جهان سومی به کشورهای در حال توسعه، تشکیل حکومت واداره جامعه بر اساس یک ایدئولوژی وباورهای دینی والگو قرار گرفتن برای تمام ملتهای محروم ومظلوم وآزادیخواه وبخصوص عموم مسلمانان جهان، تحت الشعاع قرار دادن قدرت وابهت توخالی قدرتهای جهانی، حفظ تمامیت ارضی وسایر دستاورهای داخلی وخارجی در زمینه های علمی وفرهنگی، تحقیقی وزیربنائی، اجتماعی واقتصادی، فنی ونوآوری، نظامی ودفاعی، هسته ای وتکنولوژی، پزشکی ودرمانی و داروئی ،آموزشی وپرورشی و ورزشی، سازندگی ورشد وتوسعه همه جانبه ، همه وهمه ازاهتمام وپشتکار وعلاقه و ذوق وشوق جوانان و فداکاری مردم با ایمان وانقلابی و مسلمان این سرزمین بوده است که با تکیه بر باورهای دینی وآموزه های اخلاقی ومعنوی ووابستگی به دین و مملکت اسلامی خود واحساس دین به ارزشهای فرهنگی واعتقادی وبا تلاش وخود باوری بدان دست یافته اند واین دستاوردها با پشتوانه ملی ومذهبی واز داخل همان مساجد ودر خانواده های انقلابی ومتدین نشات گرفته است ودر اینجا نیز نقش جوانان ومساجد ومربیان واساتید دین واخلاق وسیاست کاملا واضح وسرنوشت ساز خواهد بود.

بهرحال درراس آن همه رسوائیها وشکستهای سیاسی وتهاجمی دشمنان داخلی وخارجی واین همه موفقیتها وپیروزیهای بدست آمده بدست جوانان انقلابی، خوب است به یک رویکرد عملی و سیاسی دشمنان در تجزیه وتحلیلهای رفتاری آنها مورد توجه قرار داده شود وآن اینکه، بزرگترین اشتباه وحماقت همه آنها بر این فرآیند این است که استکبار جهانی وصهیونیست بین الملل در تمام برنامه ریزیها وطراحی واجرای تهدیدات وتهاجمات علیه اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران وآنچه نمونه هائی از آن بصورت کلی مورد اشاره قرارگرفته است ،  نادیده گرفتن وعدم توجه به مبانی وارزشهای اسلام ناب محمدی(ص) و آنچه درسنت وروش انبیاء واولیاءالهی ازآن الگو برداری شده و نسل جوان و بخصوص بسیجیان مومن ومعقتد وپایبند به آن میباشد ، افرادی که برخواسته از متن مردم و از بین نیروهای وفادار به تمام ارزشهای دینی واخلاقی وفرهنگی است و در ادامه اینکه این ارزشها واین مردم با آن باورهای دینی واعتقادی را درمعادلات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی خود محاسبه نمی کنند  و اینجا از وظائف بزرگ وحیاتی مسئولین دلسوز وانقلابی نظام است که شرایط لازم را برای حفظ دستاوردها وتعمیق وگسترش آن در سطح جامعه ودر بین نوجوانان وجوانان آینده کشور را فراهم نمایند و یکی از شرایط اساسی آن توجه به اهمیت ومدیریت مساجد و حضور جوانان در ارکان مدیریتی آن وهمچنین در سطح جامعه فرهنگی ومعنوی است که باید توسط مسئولین ذیربط فراهم گردد وبا برنامه ریزیهای خرد وکلان خود ودر راستای توسعه وایجاد عدالت اسلامی واجتماعی ،حقوق معنوی ومادی این قشرموثرازجامعه را فراهم وتامین نمایند.

مدیریت فعلی ومساجد وجامعه

    درشرایط سیاسی و فرهنگی فعلی جامعه و حال وهوای دینی ومعنوی وفرهنگی واخلاقی وحتی سیاسی حاکم بر فضای کشور و وجود گرفتاری و پیچیدگیهای گوناگون در زندگی روز مره مردم و بخصوص دربعد اقتصادی ورفاهی واز طرف دیگر عادی شدن روابط ورفتارهای مسالمت آمیز عده ای ازمردم با ناهنجاریها و بروز وظهورآثار شوم تهاجمات فرهنگی وسیاسی دشمنان خارجی وعوامل داخلی ، همراه و همسوبا آنان در سطح جامعه وبنوعی بی تفاوتی دربرابر وضعیت ناهنجارفرهنگی و تاحدودی اعتقادی سایر مردم بویژه درقلمرو سستی وکاهلی نمودن دراعمال ورفتار عملی پیرامون احکام دینی و مجموعه اقدامات فرهنگ اسلامی وتا حدودی کم توجهی به سرای آخرت ، همگی دست به دست همه داده است تاضمن عدم احساس نیاز به مباحث دینی در زمینه های اعتقادی و عملی ، اخلاقی ،  فرهنگی وسیاسی در بررسی نقش مساجد وکمیت وکیفیت مدیریت آن غافل شده ومیزان حضور ودخالت در مدیریت وبرنامه های مورد نظر در مساجد از هرجهت کمی وکیفی به حداقل ممکن تنزل پیداکند ونقش مساجد در اصلاح وسازندگی امور جامعه وزندگی مردم وبخصوص نسل جوان و اصلاح جامعه  انقلابی واسلامی ایران در حداقل ممکن خود قرار بگیرد ومساجد ونقش جوانان در آن ولزوم دستیابی به بصیرت های همه جانبه در امورمختلف بدست فراموشی سپرده شود ودستخوش ناملایمات سیاسی وفرهنگی واجتماعی وحتی مورد هدف موفقیت آمیز تهاجم بیگانگان قرارگیرد وبا این شرایط و با شرایط مذکور ودر زمان فعلی مدیریت واداره وکنترل ونظارت بر مساجد وفعالیت درآنها به یکی از 5 روش ذیل تقسیم وانجام می گردد:

1- مساجد شاخص ومطرح درسطح یک شهرکه ازجهات برگزاری جلسات ومناسبتهای سیاسی،مذهبی،ملی وایام الله ویا تشکیل کلاسهای اخلاقی،فرهنگی ومعنوی ویااجرای برنامه های مرتب درآن توسط یکی ازچهره های شاخص مذهبی و معنوی وسیاسی شهر فعال وموردتوجه و شناخت اکثر مردم فعال درسطح جامعه میباشد ومدیریت وبرنامه ریزی واجرای امور دراینگونه مساجددردست مسئولین شهری وهمان افراد ذی نفوذ فوق الذکر وسازمان تبلیغات ومیراث فرهنگی وامورمساجد واداره فرهنگ وارشاد اسلامی و امثالهم میباشدوآثار مثبت آن بصورت مقطعی وفراگیر خوب ومثمرثمرمیباشدودرصورت اجرای برنامه های ناقص ومسئله داردراینگونه مساجدآثارتخریبی و زیانبارآن بشدت اثر اجتماعی فراگیری بجاخواهد گذاشت وجبران تبعات ناشی از آن دشوار ویا ناممکن خواهد بودونقش مردم وبخصوص جوانان در این فرآیند در حداقل ممکن آن میباشد وبنوعی مدیریت واجرای امور دراین قبیل مساجد وابسته به حکومت ویا ازسوی دولتمردان قلمداد وانجام میشود.

2-مساجد معدودی که توسط کانونهای فرهنگی وابسته به سازمان تبلیغات ویا تحت پوشش فرهنگ وارشاد اسلامی و مورد حمایت سایر مراکز مذهبی خود جوش ویا وابسته فرهنگی به یکی از بزرگان وعلمای شهر اداره می شوند واکثر اعضای موثر در آن از جوانان هستند که با بهره گیری از امکانات دریافتی وبا برنامه های محدود فرهنگی ومذهبی در همین راستا وحداکثر برای تعدادی از جوانان همان محله برنامه های فرهنگی،سیاسی،اخلاقی،اجتماعی، مذهبی واعتقادی دارند وتعداد این مساجد نسبت به محلات و موقعیتهای اجتماعی مردم قابل لحاظ نمیباشند ولیکن در خیلی از موارد توسعه وتداوم کاری آنها منوط به موافقت وهمکاری مسئولین هیئت مدیره ویا امناء موجود در همان مسجد ومتولی مربوطه وامام جماعت ویکی 2 نفر از بزرگان با نفوذ در محله ومسجد میباشد وکمتر برنامه ها واقدامات آنها دچار محدودیتها میباشد.

3- مساجد معدود دیگری که توسط پایگاههای مقاومت بسیج وبا همان شرایط کمی وکیفی ردیف قبل وبا برنامه های نیروی مقاومت بسیج فعالیت می نمایند وتعداد این مساجد نیز خیلی محدود ونسبت به محلات وموقعیتهای اجتماعی معدود وانگشت شمار ودر حد کمتر نسبت به ردیف قبل میباشند.

4-مساجد قابل توجهی که مدیریت واداره آن بصورت سنتی در دست تعدادی از افراد میانسال وبزرگان آن محله میباشد وکانون فرهنگی ویا پایگاه مقاومت بسیج وحتی جوانان علاقه مند به امور فرهنگی ومذهبی ساکن وفعال در محدوده آن مساجد باید پس از هماهنگی با این افراد وپذیرفتن شرایط امام جماعت و هیئت امناء ومتولی وهیئات مذهبی وافراد با نفوذ (مالی ویا با سابقه) بصورت محدود ودر چارچوب زمانی خاص ومطابق با نظرات آن افراد به فعالیت بپردازند وبا توجه به نظرات غیر کارشناسی وایده وروش سنتی آنان وصرفا مطابق با فعالیتهای همسو با برگزاری نماز و مراسم سوگواری محرم وصفر  و ماه مبارک رمضان وبرگزاری بعضی از مراسم سیاسی وفرهنگی وایام الله فعالیت نمایند و مدیریت واداره اینگونه مساجد در دست افراد سنتی است که نسبت به نقش مساجد برای جوانان و برای جامعه شناخت و اطلاعات کافی ندارند ویا حاضر به ورود مسجد وبرنامه های آن به این مسائل نمیباشند و تعداد قابل توجهی از مساجد در سطح شهر در این گروه قرار دارند ونیاز شدید وحیاتی به تغییر واصلاح ساختار مدیریتی درآنهامیباشد.

5- مدیریت واداره وکنترل سایر مساجد دراختیار کسانی است که مسجد را فقط برای برپائی نماز جماعت وقرائت قرآن ماه مبارک رمضان وده شب عزاداری برای امام حسین(ع) می دانند و مخالف هرگونه فعالیت فرهنگی وسیاسی وحکومتی در آن میباشند وبنوعی مسجد را ملک شخص خود می دانند وبا حاکمیت مطلق هیئت مدیره ای که سن آنها حداقل از 50  سال به بالا میباشد ، مانع هرگونه فعالیت برای جوانان در این مساجد می شوند وجوانان وعلاقه مندان این محله ها باید به سایر مساجد مطرح وعمومی وفراگیر در سطح شهر بروند ویا اینکه نسبت به این امور بی تفاوتی را درپیش رو بگیرند واتفاقا وضعیت اجتماعی این محلات از آلودگی ونگرانیهای بیشتری رنج می برد وعناصر دخیل در مسجد خواسته ویا ناخواسته طرفدار ومجری سیاستهای لیبرالیستی جدائی دین وسیاست میباشند ونقش موثری در اجرای این تفکر غیر اسلامی دارند وحدود30درصد از مساجد موجود در سطح شهر رااینگونه افراد مدیریت می نمایند.

در مجموع درشرایط فعلی مدیریت واداره مساجد وکنترل ونظارت بر اکثر آنها رضایت بخش نمیباشد و علاوه بر روند ذکر شده ، در مورد نحوه مدیریت مساجد ، پنج عامل مهم بیرونی دیگر در این زمینه نیز موجب دور شدن جوانان ونادیده گرفتن نقش آنان درمساجد و به حاشیه سپردن اهمیت جایگاه مساجد در سطح جامعه و درشکل گیری هویت جوانان وساختار سازندگی جامعه در شرایط فعلی جامعه شده است:

1-کاهش جایگاه ونقش مساجد درادامه مسیر انقلاب وحکومت جمهوری اسلامی وتبدیل آن به جایگاه سالهای مربوط به قبل از انقلاب اسلامی وبا گرایش هویتی اسلام بدون سیاست وپرداختن به نماز و قرائت قرآن و مراسم دهه محرم وجلسات سوگواری اموات واحیانا اعیاد مربوط به ولایت معصومین(ع) وامثالهم وبا محدودیت وتحمل فشارهای جانبی

2-واگذاری مدیریت واداره وکنترل مساجد به هیئت امناء از افراد میانسال به بالا با همان گرایش وپیشینه ردیف قبل ونظارت وتسلط آنها بر فعالیت جوانان در کانونهای فرهنگی وپایگاه مقاومت بسیج وسایر فعالیتهای ملی ومذهبی وسیاسی ، باایجاد محدودیت برای جوانان در اجرای برنامه ها وفعالیتهای فرهنگی وسیاسی واجتماعی ومعنوی واعتقادی وکنترل ونظارت تحمیلی برنوجوانان وجوانان جامعه ومسجد

3-سیاست گذاری بعضی از عناصر سیاسی وفرهنگی واجتماعی وابسته به جریانات انحرافی وحضور ونفوذ آنان در هیئت امناء برخی از مساجد وجلوگیری از فعالیتهای مثبت وبا چهره و رویکردهای باصطلاح انقلابی وحزب الهی وایجاد زمینه وشرایط مناسب به منظور فعالیتهای انحرافی وبا رویکردهای متضاد با ارزشهای انقلاب اسلامی وهنجارهای عمومی مردم.

4-تاسیس واختصاص مکانهای موازی فرهنگی واجتماعی توسط شهرداری وسایر نهادهای ذیربط در پارکها ومکانهای خارج از مساجد به منظور حضور وتجمع جوانان وبه منظورانجام فعالیتهای گوناگون فرهنگی واجتماعی وحتی سیاسی که بعضا دچار گرایشات وتنشهای سیاسی واجتماعی سو وناسالم نیز میباشند و این مراکز عمدتا همسو با نظرات ودیدگاههای مدیران واداره کنندگان(اداری وسازمانی) آنها هدایت و اداره می شوند.

5-عدم سیاستگذاری صحیح ومناسب نهادهای ذیربط وازجمله نهاد امورمساجدوحمایت آنها ازهیئت مدیره های ذکرشده و نادیده گرفتن نقش وجایگاه جوانان درمدیریت وکنترل مساجدوسوءاستفاده هیئت مدیره موجوداز سیاستهای اجرائی امور مساجدودرمحدودیت قراردادن جوانان نسبت به دراختیارداشتن مساجد وبرنامه ریزی واجرای برنامه های متنوع درآن واینکه درشرایط فعلی جوانان الزاما به منظور حضور وفعالیت در مساجد باید نظر موافق اینگونه هیئت امناء ها را جلب نمایندوبا آن مدیریتها و بااین شیوه های موجود جانبی انگیزه وعلاقه ای برای حضور وفعالیت جوانان در مساجد باقی نخواهد ماند وهرگونه تصمیم گیری وهر اقدامی تحت شعاع یک یاچند مورد از موارد ذکر شده قرار گرفته وعدم حضور و بی میلی در همکاری از سوی جوانان در مساجد را موجب خواهد شد ودرمقابل به جهت تخلیه انرژی وایفای نقش جوانان در سطح جامعه ، روی آوردن به سایر اماکن در دستورکار آنها قرار خواهد گرفت وعوارض نامطلوبی را در پی خواهد داشت ولذا به نظر می رسد با تغییر در روشهای مدیریتی ذکر شده واصلاح قوانین ومقررات مربوطه و دخالت مراجع وعناصر موثر در این زمینه وسپردن امور مساجد در همه زمینه ها ی ممکن به جوانان در نیل به اهداف عبادی وآرمانی اسلام وانقلاب موفق گردید ، ناگفته نماند که منفک نمودن جوانان از مساجد یکی از سیاستها واهداف دراز مدت دشمنان داخلی وخارجی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران است تا بتواند در آینده امیدها وپشتوانه نظام را تحت تاثیر روشها واهداف ناهنجار وغیر ارزشی خود قرار دهند.

راهکارها ی افزایش نقش جوانان در مدیریت مسجد

    مساجد بهرطریقی که تاسیس و بنا شده باشند وهرچند سالی که توسط هرشخص وگروه وفامیلی که اداره ومدیریت شده باشند ، ملک شخصی هیچ کس نمیباشد و از جایگاه (منطقی وشرعی وقانونی) عامه مردم ، مسجد خانه خداست و لذا نباید امور وزمام آن در اختیار فرد یا گروه خاصی باشد ومساجد در سطح جامعه اسلامی ایران ودر برابر دیده گان همه ملتها (مسلمان وغیرمسلمان) نمادی از معنویت ومحل عبادت مردم ومشتمل بر افکار وعقاید ونظرات ودیدگاههاورفتارهای سیاسی، فرهنگی،اجتماعی وحکومتی آن جامعه است وباید همه مساجد با همه امکانات و باهمه عوامل انسانی و ارزشهای معنوی وغیر مادی ، وبا امکانات مادی وفیزیکی وبخصوص با اثرات ونتایج محسوس ونامحسوس آن دراین راستا وبرای انجام عبادت ورسیدن به خداوند منان هدایت وبکار گرفته شوند و باتوجه به بررسی شرایط داخلی وجانبی مساجد، دو عامل مهم ( مردم وبخصوص جوانان و شناخت تخصصی وعمیق آنها وبصیرتهای عمومی وهمه جانبه) بااستفاده از مساجد، درهمه ادوار تاریخ از ابزارهای دستیابی به این فرآیند میباشند وباید نسبت به حضور مردم و توجه به نقش جوانان در مساجد وبه منظوراداره وکنترل آن در همین راستا برنامه ریزی واقدام نمود.

درهمین زمینه در لابلای موضوعات ذکر شده راهکارهای افزایش نقش جوانان در مدیریت مساجد تاحدودی مورد بررسی قرار گرفت ولیکن بصورت کلی ، چهارراهکار مناسب وممکن به منظورافزایش نقش جوانان در این زمینه مورد اشاره و بدین شرح پیشنهاد میگردد:

1-همانگونه که مطرح شد در اکثر پارکها ودرخیلی از شهرها چندین نمازخانه ومراکز فرهنگی وابسته به شهرداریها وسازمانهای تبلیغات و فرهنگ وارشاد اسلامی وامورخیریه وتشکلهای مردمی وجود دارد ، که به نظر می رسد دریک اقدام همگانی وفراگیر تمام این امکان بنام مسجد تغیر نام وماهیت داده شوند وحتما لزومی به انجام صیغه شرعی(بعنوان مسجد) هم نداشته باشند ولیکن همه این محیطهای فرهنگی ومعنوی بنام مسجد تغیر نام وماهیت داده شوند وهرکسی با هرمنظور(اداء نماز، استراحت، مطالعه وکتابخوانی، قرائت قرآن ودعا، شرکت درجلسات مذهبی ومعنوی وفرهنگی واجتماعی، استفاده از سخنرانی، مباحث سیاسی وتبلیغاتی، آموزش وغیره)که درآن مکان حضور پیدا می کند ، متوجه این موضوع باشد که به مسجد رفته است وضمن تکریم ورعایت حرمت عمومی مساجد به هدف مورد نظر نیز دست پیداکند و به این باور برسد که امکان دستیابی به امور مذکور در اکثر مساجدممکن میباشد ونام واهمیت وکاربردهای گوناگون وهمه جانبه مساجد در سطح جامعه فراگیر وعمیق وگسترده شودوباوجود فرهنگ اسلامی وجایگاه رفیع مساجد در احیاء وترویج وگسترش هنجارها وارزشهای اسلام ناب محمدی(ص) تلاش نمود واز وجود سایر مراکز وبا نامهای دیگر که سنخیت وهمخوانی با فرهنگ دینی نخواهد داشت ، منع فعالیت گردد. ودر این رابطه کلیه امور سازمانی واداری امور مساجد در سطح کشور به یک نهاد قانونی ودولتی واگذار شود واز اعمال نظر ونفوذ دیگران جلوگیری وممانعت بعمل آید.

2-به نظر می رسد دربررسی انجام گرفته پیرامون روشهای مدیریتی موجود در مساجد ودر شرایط فعلی جامعه که بدانها اشاره گرید ، دراکثر موارد هماهنگی وهمسوئی مناسب ودرخور با نیازهای جامعه وجوانان در خط ومشی آنها وجود ندارد وبعضی از مساجد بگونه ای اداره وکنترل می شوند که انگار، مسجد ملک شخصی دو3 نفر از اعضای هیئت امناء محل میباشد وهمانند منزل شخصی خود در باره آنجا تصمیم گیری واجرا می نمایند واینگونه افراد وبعضی دیگر از هیئت امناء خیلی از مساجد دیگر در کلید داری از دربهای داخلی وبیرونی مسجد ، اذان واقامه گفتن ویااینکه چه کسی بگوید، کمیت وکیفیت دریافت کمک مالی از سایرمردم وصاحب امضاء بودن در حساب بانکی مربوط به مسجد ، بررسی امور مهندسی وتغیرات فیزیکی در ساختمان مسجد ومحیطهای وابسته به آن ، تعیین ودعوت سخنران ومداح وایام برگزاری برای هرگونه مراسم ومناسبت خاص، برنامه ریزی واجرای مراسم مذهبی وعزاداری و سازوکار هیئات داخل وخارج ازمسجد، گذاشتن وبرداشتن هرگونه جنس وشئی درمسجد ، نصب کردن وبرداشتن هرگونه عکس وتمثال وهمانند آن، تغیرکاربری اطاقهای مسجد وصدور مجوز برای فعالیت کانون ونهادهای فرهنگی وسیاسی وپایگاه بسیج  وبخصوص تشخیص حلال وحرام ومجاز وغیر مجاز بودن خیلی از اعمال ورفتار مربوط به مسجد وامثالهم خود را همه کاره می دانند وبودن ویا نبودن این افراد دراین جایگاه و براین منصب هیئت امناء به جان وبه میزان ایمان واعتقاد آنها بستگی دارد وضمن تداوم شرایط مذکور در سالهای متمادی ، فرآیند موروثی شدن آن را نیز فراهم می نمایند ومتاسفانه در اکثر روابط اداری وسازمانی بعنوان هیئت امنا به این افراد ارزش وبهاء داده می شود وبرنامه ریزی واجراء بعضی از مراسم ومناسبتهای خاص واجتماعی در اینگونه مساجد نیز منوط به موافقت این افراد میگردد واین شرایط موجب دلسردی ورویگردانی جوانان نسبت به مساجد شده است ولذا در این ردیف پیشنهاد میگردد:

الف-باتغیر اساسنامه وآئین نامه مربوط به امورمساجد ، اینگونه مساجد از دست این تیپ افراد خارج گردد وبه اعضاء هیئت مدیره جدید که شامل پنج نفر باشند ، برای یک دوره حداکثر 2 ساله ، سپرده شود.

ب-دراکثر قریب باتفاق مساجد پایگاههای مقاومت بسیج، کانونهای فرهنگی،قرض الحسنه خودجوش مردمی، هیئات مذهبی وعزاداری، خادم مسجد، امام جماعت و گروه امر به معروف ونهی ازمنکر وجود وحضور دارند ودر مساجدی که نهادهای بسیج وکانون فرهنگی وامربه معروف ونهی ازمنکر وجود نداشته باشد ، با یک برنامه جامع وسراسری در کمترین فرصت ممکن امکان تشکیل پایگاه ویا گروه مقاومت وشعبه فرهنگی و گروه تذکر لسانی وجود دارد ومی توان خدمات مربوط به این نهادها را فراگیر ودر همه مساجد عمومی کرد وبهرحال 5 نفر هئیت امناء از روحانی مسجد وفرمانده پایگاه ویا گروه مقاومت ومسئول کانون فرهنگی ومسئول ویا مداح هئیت مذهبی وخادم (کلیددار)مسجد ویکی 2 نفر از جوانان دانشجو وطلبه محل تشکیل داد و همچنین درپی جابجائی ویا تغیر مسئولیتهای سازمانی افراد مذکور، بااطلاع رسانی به مسئولین ذیربط در امور مساجد ، آن عضو مورد نظر نیز تودیع ومعارفه شود وبا اتمام ماموریت دوساله هرکدام از افراد مذکورواطلاع رسانی(دوجانبه مسجد وامورمساجد) وبصورت اتوماتیک ، مسئولین ذیربط درامورمساجد نسبت به موضوع اتمام مهلت عضویت فرد مورد نظر در هیئت امناء مسجد مورد نظر ، بصورت کتبی ویاشفاهی و بانظرخواهی ازسایراعضاء موجود در مسجد وبا بررسی گزارشات (احتمالی) مردمی و همچنین دریافت نظرمدیران بالاتر مربوط به رده های مستقر وموجود در مسجد نسبت به ابقاء یا تعویض آن فرد اقدام نمایند وبه این صورت یک هیئت مدیره جوان وکارآمد ومتدین و انقلابی ووظیفه شناس ودرعین حال محدود به مدت زمانی تشکیل وبه ایفای مسئولیت در مدیریت واداره نمودن وکنترل ونظارت بر فعالیتهای مساجد اقدام نمایند وهرکس هم که در حین انجام وظیفه دچار اشتباه ویا انحرافی گردید سریعا شمال عزل ونصب ، با همان فرآیند مذکورگردد.

درهمین رابطه لازم است کلیه امور مربوط به امور مالی مساجد ازقبیل درآمدهای ملکی واجاره وفروش خدمات وهمچنین دریافت کمکهای مردمی و همیاری شهرداری وکانونهای فرهنگی ونهادهای خودجوش وحتی نذورات ودر مقابل تامین و پرداخت حقوق خادم وحق الزحمه امام جماعت وهزینه های امورخدماتی وامورساختمانی وهرگونه دادوستد برای مسجد ، توسط دو نفر از اعضا هیئت مدیره وبا نظارت وضوابط اداره اوقاف ویا امورمساجد ومنطبق با اساسنامه تنظیم شده قبلی اقدام گردد واز آنچه که فعلا دراکثر مساجد بصورت اختیاری وجود دارد ، جلوگیری و نسبت به سازماندهی وثبت وضبط آن برنامه ریزی واقدام گردد ، البته شاید اجرای این فرآیند تبعات ناخوشایندی هم بهمراه داشته باشد ولیکن اگر هدف وانگیزه وکار برای خدا و به منظورعبادت حق تعالی باشد ، اولا نباید تبعات وسیع وعمیقی را در برداشته باشد ودوم اینکه بروز اینگونه تبعات راباید پیش بینی ودرجهت توجیه آنان ورفع مشکلات جانبی اقدام نمود.

3-بااجرای دوردیف قبلی واعزام مبلغ واستاد وامام جماعت مناسب وشایسته اینگونه مساجدوبه منظور فعالیت وحضور همگانی عموم سازمانهاونهادهای دخیل درامورسیاسی،اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی، معنوی، اعتقادی، تفریحی، علمی، نوآوری وشکوفائی مردم وجامعه برنامه ریزی وهماهنگی نمود،که به منظور ارجاع امور عمومی مذکوربه داخل مساجدواستفاده از محیط مناسب فرهنگی ومعنوی آن درجهت ارتقاء سطح علمی، سیاسی ،اعتقادی وفرهنگی افراد مرتبط باآن مراکز برنامه ریزی واقدام نمایندوبا پرداخت کمترین هزینه،ضمن صرفه جوئی دربودجه وامکانات سازمان مربوطه درسال اصلاح الگوی مصرف وازطرف دیگرباتامین حداقل بخشی ازنیازهای مالی مساجد،درراستای اجرای موفقیت آمیز برنامه های علمی،فرهنگی ودینی مربوطه از جهت کمی وکیفی اقدام نمایندوشاهد نتایج وآثارمثبت آن برمدعوین ودرسطح جامعه باشند.

4-در اکثر مقاطع تحصیلی از دبستان تا سطوح عالی دانشگاهی موضوعات و درسها وعناوین تحصیلی و آموزشی وپرورشی وتربیتی پیرامون علوم دینی و قرآنی،فرهنگی واخلاقی ومربوط به دوران انقلاب اسلامی واموردفاعی ونظامی وبخصوص طرح بصیرت نسبت به احزاب وگروههای سیاسی وجود دارد ودانش آموز ودانشجو (خواسته وناخواسته) مجبور است با مطالعه وبررسی آن به منظور کسب نمره وامتیاز قبولی تلاش وکوشش نماید ونکته مهم اینکه چون هدف رسیدن به امتیاز وقبولی است ، بصورت عمیق ومفید درس ومطلب را نخواهند فهمید وپس از امتحان بلافاصله آنرا به فراموشی خواهند سپرد واین همه زحمت برای او فقط یک هدف مادی رادر پی داشته وارزش دیگری هم نداشته است و ازهدف ونتیجه عالی وفراگیری مطلب به منظور ایفای نقش آن در زندگی ودرجامعه کمتر برای اینگونه افراد مورد توجه قرار دارد ولذا در ادامه پیشنهادات قبلی تاکید میگردد ، با برنامه ریزی جامع وکامل ودر نظر گرفتن بهره مندی حداکثری از توان فعلی وبالقوه مساجد وفرصتهای مربوط به آن ،  امکان فعالیت همه جانبه برای عموم جوانان وبخصوص اساتید ومربیان اعم از طلبه ودانشجو و معلمان واساتید که دارای مجوز آموزشی میباشند ، درهمه زمینه های اعتقادی، علمی ، فرهنگی، هنری، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی،نظامی ودفاعی در مساجدفراهم گردد وبا احراز اینگونه شرایط وبا تعیین ضوابط وتدوین قانون ومقررات وآئین نامه ذیربط وابلاغ به مراکز تحصیلی ، فراگیری علوم دینی و قرآنی،فرهنگی واخلاقی و دروس مربوط به دوران انقلاب اسلامی ودفاع مقدس و اموردفاعی ونظامی وبخصوص مسائل سیاسی و احزاب وگروهها را به دو قسمت تئوری(کتابخوانی وتهیه جزوء) وعملی(حضور در کلاسهای عملی، همکاری،مباحثه،حضور دربین مردم و جامعه، جمع آوری آشکار وپنهان وفعالیتهای فوق برنامه وشرکت در برنامه های مساجد)تقسیم نمایند و کسب نمره وامتیاز قبولی توسط فراگیران نیز به همین تناسب تقسیم شود ونصف نمره دانش آموز ودانشجو با مطالعه کتب وجزوات درسی وبا حضور درکلاس درس توسط استاد تامین واقدام گردد و برای کسب نصف دیگر نمره و امتیازبرای قبولی ، همه افراد به مساجد مذکور موکول گردد تا فراگیران با مراجعه مکرر ومتداوم در طول سال به مسجد وحضور در برنامه های آن نسبت به  اخذ وارائه گواهی معتبر از معلمان واساتید وامام جماعت ونهادهای مستقر در مساجد(باکمیت وکیفیت ردیف3) اقدام نمایدوبه این صورت نمره درس مربوطه راکامل دریافت وآنرا با موفقیت بگذارند ومساجد مذکور ومربیان وهیئت امناء آن با توانائیهای آموزشی وبصیرتی مورد نیاز ، به سایر نهادهای مرتبط باسطوح مختلف تحصیلی وآموزشی از دبستان تادانشگاهها معرفی گردند وبا این فرآیند ، هیئت امناء مساجد بتواند نقش واقعی خود را ایفاد نمایند ومسجد محل دستیابی به علوم مختلف گردد و سایر طلاب ودانشجویان ودانش آموزان وعموم مردم وبخصوص قشر جوان به مساجد سرازیر شوند وضمن حضور در مسجد در مدیریت واداره وکنترل ونظارت بر آن اظهار نظر وهمکاری نمایند ودر عین حال باکسب معنویت موجود درمساجد باارتقاء بنیه دینی ومعنوی دراصلاح ساختار سیاسی وفرهنگی فردی وهمچنین درجهت اصلاح دیگران و امورجامعه توجه داشته باشندودر راستای حفاظت از ارزشهای فردی واجتماعی ونشر وترویج هنجارهای عمومی ودینی بسترسازی وهمکاری نمایند

با این روش و با بررسی واجرای پیشنهادات مذکور می توان به نقش جوانان در مدیریت مساجد و همینطورفعال وبه روز نمودن آن وتوجه مردم ونسل جوان به مساجد و همچنین احیاء و ترویج وگسترش ارزشها وهنجارهای دینی و در راستای حفاظت همه جانبه از جوانان وجامعه اسلامی کوشید وموفق بود.

نتیجه

جوانان بطور فطری پاک وعلاقه مند به ارزشهای دینی هستند ونظام مقدس جمهوری اسلامی ودستاوردهای آن نیز نشآت گرفته از مبانی اعتقادی ودینی مردم ومبتنی بر ارزشها وهنجارهای اسلامی میباشد ودر مقابل یکی ازتوطئه های دشمنان داخلی وخارجی در راستای شبیخون فرهنگی وتهاجم نرم و با بهره گیری از چهره نفاق وبا لیبرالیستی تفکر جدائی دین وسیاست قصد دارند مساجدرابرای امور دینی وجامعه ونهادهای حکومتی را برای مبانی سیاسی تعریف نمایند و مساجد رااز صلاحیتهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی وحکومتی جدا ساخته و نسل جوان را با این تفکر وبا این گرایشات غرب زده متمایل سازند واز نقش وارزش آنها و ازاهمیت وجایگاه مساجد درخود باوری وخودسازی افراد واصلاح جامعه و نقش آفرینی ونتایج مطلوب وموثر آن در جامعه ودرحکومت وحفاظت از ارزشها ودستاوردهای انقلاب وجمهوری اسلامی باز دارند وامکان حضور وفعالیت برای عناصر نامطلوب ومورد حمایت بیگانگان وبا چهره های نفاق آلود را فراهم نمایند.

نقش مساجد در گذشته های خیلی دور فقط در راستای اجرای مراسم مذهبی ودینی محدود وبا روح مرده وبی تاثیر در سرنوشت جامعه بوده است ومدیریت واداره آن (خواسته وناخواسته ویا آگاهانه وناآگاهانه) نیز در اختیار افرادی بوده است که با همان تفکرات وسیاستهای نزدیک به ایدئولوژی لیبرالیستی ایفای نقش می کرده اند.

در سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با روشنگری وافشاگریهای امام خمینی(ره)مدیریت واداره اکثر مساجد در دست جوانان آگاه وانقلابی قرار گرفته وضمن جذب وسازماندهی سایر مردم و بخصوص قشرجوان، مبازرات وفعالیتهای سیاسی با قیام همه جانبه علیه نظام پهلوی رااز همان مساجد شروع وسروسامان وادامه دادند وبا شکست رژیم فاسدپهلوی ،حکومت جمهوری اسلامی را بر مبنای تقوای الهی وبا وحدت واطاعت ازرهبری برپاکردند وبه منظور حفظ و تداوم آن همه امور سیاسی واجتماعی وفرهنگی وحکومتی ونظامی را در همان مساجد پایه ریزی کردند وجوانان ومساجد در همه امور کشور وحتی افشاگری وخنثی سازی توطئه دشمنان نقش اول رابرعهده داشته است وبتدریج وبا دراختیار گرفتن مدیریت واداره مساجدتوسط افراد میانسال وبزرگان محلی ودوری آنها از نقش موثر مساجد وجوانان کم کم درجامعه واهداف انقلاب، این نقش وجایگاه دچار رفتار ناصحیح دیگران ونفوذ سیاسی در بین بعضی از هیئتهای امناء آن قرار گرفت ودر شرایط فعلی ارزش وجایگاه مساجد ونقش جوانان به فراموشی سپرده شده است ولذا لازم است با تغییر فرآیند انتخاب وانتصاب هیئت امناء مساجد واصلاح روش کنترل ونظارت بر آن وارجاع اکثر امور فرهنگی واجتماعی وسیاسی مردم وجامعه به مساجدو ایجادعلاقه وانگیزه های متفاوت آموزشی ، بصیرتی ومادی ومعنوی برای جوانان ، ضمن حضور فعال وفراگیرآنان در مساجد ، اداره ومدیریت آن را به جوانان واعضای فعال نهادهای مردمی مستقر در مساجد واگذارنمود وبا جذب جوانان در آن با طرحهای آموزشی و بصیرتی بطورعمومی وعمیق وهمه جانبه درزمینه های سیاسی وفرهنگی واجتماعی واعتقادی با افزایش سطح معنوی وتخصصی وعلمی واعتقادی وسیاسی افراد ، نسبت به شناسائی وخنثی سازی توطئه های دشمنان داخلی وخارجی و همچنین احیاء وترویج هنجارها وارزشهای دینی وانقلابی مردم وجامعه وحفاظت وپاسداری ازآن نقش اساسی خود را ایفا نمود وبه نقش وجایگاه اصلی وبنیادین مساجد وجوانان در این زمینه پرداخت.انشاءالله