واجبات ومحرمات درقرآن وسنت وجایگاه مستحبات -قسمت هشتم

بررسی جایگاه مستحبات برای دنیا ودرآخرت در مفاتیح الجنان

اعمال مستحبی به تنهائی نمی توانند سرنوشت قطعی انسان را برای آخرت مشخص نمایند

باقیات و صالحات  در مفاتیح  به انجام دعا و نماز و  پرداختن به مستحبات توسط افراد در زمان حیات و در دنیا برای ذخیره آخرت  تعریف و بیان شده  است

انجام مستحبات بلااستثناء بعد از انجام واجبات مورد سفارش قرار گرفته است.

پرداختن به مستحبات بدون انجام واجبات وترک محرمات سودی نخواهد داشت

همه امور عبادی بشر بخصوص مستحبات برای توشه آخرت ودنیای پس از مرگ است.

ادامه قسمت هفتم
بسم الله الرحمن الرحیم
         بهره برداری از مفاتیح الجنان نیز امری ساده و سهل نمی باشد و هر موضوعی از آن دارای خصوصیات وجهات مختلفی است و تک تک آنها می توانند در کمیت وکیفیت و ضعیت و سرنوشت انسان(مسلمان)در دنیا و آخرت مؤثر واقع گردند، بنابراین با توجه به موضوع کتاب و نظر به جستجو و رد یابی جواب سؤالات  مورد  نظر در خصوص جایگاه اصلی و بازتاب مستحبات  در سرنوشت آدمی دردنیا و برای آخرت و  همچنین نقش این جهان (اعمال ورفتاردیگران)برای متوفی پس از مرگ وی به بررسی آن خواهیم پرداخت و در این خصوص ذکر چند نکته در ارتباط با  مطالب کتاب مفاتیح الجنان نیزلازم است که بیان شود.
    الف -  محور تمام و یا اکثریت آنچه در این کتاب بیان شده است از اعمال و رفتار مستحبی برای مردم است و کمتر به واجبات و محرمات پرداخته است و آن به این جهت است که پرداختن به اعمال مربوط به این کتاب منوط به احراز شرایط اولیه ( انجام واجبات وترک محرمات ) ، یعنی مومن بودن میباشد.
   ب- با توجه به آنچه که بعنوان نتیجه گیری اولیه و مقدماتی ازمباحث مربوط به قرآن کریم به آنها اشاره شده است ، هیچ حدیث و سخن و نقل قول وروایت و همچنین ارائه مطلب و پیشنهاد کرداری و رفتاری نمی تواند  برای هدایت و راهنمائی انسانها در این کتاب بیان شده باشد که ریشه قرآنی نداشته باشد و لذا بهره گیری از آن  در همین راستا دارای ظرافت و دقت خاصی میباشد.
     ج- اعمال مستحبی به تنهائی نمی توانند سرنوشت قطعی انسان را برای آخرت مشخص نمایند و لذا مطالعه و بهره برداری از این کتاب ، بعد از ایمان و عمل به واجبات است وسرنوشت اصلی انسان در تکالیف ارائه شده از قرآن کریم ( واجبات و محرمات ) میباشد و در نتیجه این کتاب برای مؤمنین وایمان آورندگان و متقین  و رستگاران مفید میباشد وهمانطور که قبلاً نیز ( در نتیجه گیری مقدماتی ) شرح داده شده است، همه این افراد  در ایمان به مبانی دینی واعتقادی وانجام واجبات و موارد عملی آن و همچنین عدم پذیرش محرمات و انجام ندادن موارد نهی شده درآن  وهمچنین در صورت امکان پرداختن به  مستحبات و دوری از مکروهات  ( طبق دستورالعمل قرآن کریم) دارای شرایط مشترک وبخصوص مشابه هستند.
     د- در این کتاب در هر کجا ، نام هرکس و هرکه وکسی که وامثالهم بکار گرفته شده است، تمام این افراد واین ضمائرازانسانهای مربوط به ردیف فوق الذکر(ج) مقاله قبلی میباشند ، وسایرمردم و بخصوص کفار،مشرکین ومنافقین از آن استثناء میباشند  و آنها با انجام توبه واقعی وتغییر عقاید و جبران گذشته نادرست خود در انجام واجبات و ترک محرمات می تواند از این کتاب بهره مند شوند.
      نکات ذکر شده با بهره گیری از بررسیها و مطالبی است که تاکنون ازقرآن کریم ونهج البلاغه  ومطالعه اجمالی و اولیه بر همین کتاب ، جمع بندی شده است و در موضوعات جمع آوری شده از کتاب مفاتیح الجنان نیز به این موارد اشاره می شود .
    بهرحال محورهای ذیل در راستای رسیدن به پاسخ سؤالات مورد نظر که در همه مباحث به آنهااشاره شده است موردتوجه قرارگرفته است واین مطالب عبارت هستنداز:
 1-دعا(وپرداختن به مستحبات ) بعنوان اصلی ترین نیاز انسانها برای رسیدن به اوج کمالات روحی و قلبی وآمادگی برای عروج ازجاذبه های دروغین وپست دنیای مادی به قرب ولقاءالهی است وبهترین کلام بعدازکلام خداوند(قرآن)کلمات گهربارپیامبر(ص) وائمه هدی(ع) میباشند                     
    پیامبر اکرم (ص) فرمود : مسلمانیکه دعا می کند اگر دعایش گناه نباشد برآورده یا ذخیره می شود و یا شر و آسیبی  را از او دور می نماید .
     سه نکته اساسی در این متن نهفته است و آنها در سه کلمه در همین متن خلاصه شده است ، اول نکته مهم ، رسیدن به اوج کمالات است ، به این معنا که کمالات انسان در چیز دیگری  ( واجبات و محرمات ) است و اعمال مستحبی  فرد مسلمان را به اوج آن می رساند ودوم اینکه این حدیث مربوط و خطاب به مسلمانان است وکیفیت و شرایط مسلمان بودن نیز قبلاً توصیف شده است و مهمتر از  آنها این نکته است که  جایگاه و ارزش تمام این موارد بعد از کلام خداوند ( قرآن کریم )است.
 2-در صفحات اول  این کتاب ثواب وخواص خواندن سوره ها وآیاتی از قرآن مطرح شده است .
    در اینجا نیز ذکر یک نکته مهم است و آنرا به صورت سؤال مطرح می کنیم ، چه کسی قرآن و این سور را بخواند یا می خواند ، تا اینکه در طول زندگی و در آخرت  از آن نتیجه خوب و مثبت بگیرد ؟
     طبیعی وعقلی وحتمی است که بیگانان به قرآن  کریم ، هرگز آنرا مورد مطالعه و قرائت قرآن را برای سودمند شدن در دنیا و آخرت قرار نمی دهند و یا اصلاً به آن اعتقادی ندارند و بر همین اساس حتماً کسی باید به مطالعه و قرائت  آن  بپردازد که به قرآن کریم ایمان دارد و به مجموع دستورات آن و بخصوص به آنچه در این سوره ها  گفته شده است(واجبات ، محرمات وحتی مستحبات و مکروهات) عمل  می نماید وآن موقعه است که اعمال مستحبی و بخصوص قرائت قرآن برای  اینگونه افراد سودمند خواهد بود.
 3- باقیات و صالحات  در مفاتیح  به انجام دعا و نماز و  پرداختن به مستحبات توسط افراد در زمان حیات و در دنیا برای ذخیره آخرت  تعریف و بیان شده  است  و  بر همین اساس نام دیگر این کتاب را نیز باقیات و صالحات  معرفی کرده اند،که آنرا مسلمانان درقیدحیات ودردنیا برای آخرت خود توشه می کنند .
 4- همانگونه که درنکات اول این بحث به آن اشاره شد،محتوی و مطالب کتاب مفاتیح الجنان خطاب به مؤمنین و شیعیان است .
 5- در مفاتیح آمده است ... که بعضی از مؤمنین درخواست تدوین و اصلاح  این کتاب را نمودند ...  امید است مؤمنین بر وفق آن عمل نمایند ... ازمؤمنین و شیعیان امیر المؤمنین (ع) التماس دعا دارم.
نکته: این بند نیز در راستای تأکید بند قبل و نکته اول است.
 6- درتعقیب نمازذکرخدا گفتن وخواندن ( این ) دعا سفارش شده است که تمام متن دعا اقرار و اعتراف به وحدانیت خدا و وجود صفات اول نیکو در  آن برای خداوند و درخواست کمک و یاری  و عفو وبخشش و لطف و کرم  از اوست ، در اینجا نیز دو نکته نهفته است ، نکته اول انجام دعا بعد از عمل واجب و نکته دوم وارد شدن در بحث واجبات بر گرفته شده از قرآن کریم است.
 7- ازرسول خدا (ص) نقل شده  : هر که از خدا وند  بخواهد که درقیامت (اورا ) از اعمال بد ش مطلع نگرداند و دیوان گناهان او را نگشاید باید بعد از هر نماز این دعا را بخواند ....
     نکات مهم در این حدیث  ، انجام دعا بعد از هر نماز واجب است که اولاً اولویت را به واجب داده و اعمال واجب را مقدمه و شرط وجوب مستحبات بیان داشته است و دوم اینکه اعمال مستحبی را مکمل عمل واجب دانسته است و بدون مقدمه واجب به انجام آن اشاره نشده است و نکته دیگر اینکه دعا و راز و نیاز موجب گذشت خداوند از گناهان گذشته و پذیرش توبه مسلمانان می شود.
 8- امام صادق (ع)  فرمود : هر که استغفار کند بعد از نماز عصر حق تعالی گناهان او را بیامرزد و امام محمدتقی (ع)گفتند: هر که سوره قدر رابعد از نماز عصر بخواند در روز قیامت از ( گناهان) او می گذرند ، نکات این ردیف نیز مؤید مطالب ردیف قبلی  و همچنین  بخشی از مطالب ردیف دو میباشد و انجام دعا برای پذیرش توبه انسان( بعد از عمل واجب ) نزد خداوند است.
 9- اعمال شایسته ( انجام واجبات و ترک محرمات در قرآن کریم ) وعبادت خدا برای تقرب به او و دوری از محرمات ، بعنوان دستور اول و بعد ازرعایت آنها ، پرداختن  به اعمال  مربوط  به روز جمعه اشاره شده است و همه این اعمال و رفتارها خطاب  به مؤمنین است و اگثراً بعد از نماز و اعمال واجب بیان شده است
 10- برای انجام اعمال مستحبی روز جمعه مردم مورد خطاب امام صادق (ع) مؤمنین و شیعیان میباشند .
 11- مؤمنین مخصوص ،دلشان روشن و منور و مسرور به اعمال مستحبی است .
 12- امام صادق  (ع) به نقل ازرسول اکرم (ص) فرموند : باقیات و صالحات بیان و انجام اعمال مستحبی است که بعد از اعمال و اجب وبعد از استغفار از گناهان و با عدم انجام محرمات صورت می گیرد و همگی بیعت با خداوند و قبول و اعتراف  بر صفات او وتأکید بر وحدانیت  خداوند و اعتراف به محور بودن او در هستی و در همه چیز است ، نکته مهم این است که در این بند و در سایر ردیفهای دیگر تمام باقیات و صالحاتی که مورد توجه و مورد سفارش قرار گرفته است ، تماماً توسط افراد و در زمان حیات آنها و برای ذخیره آخرت و آن هم بعد از واجبات مورد تأکید قرار گرفته است.
 13- دعای کمیل راامیر المؤمنین(ع)ازخضرآموخت به کمیل که ازخواص است آموخت.
    دررابطه با این دعا نیز چهار نکته به نظرمی رسد : اول اینکه این دعا منتسب به  سه نفر است ( حضرت خضر و امیرالمؤمنین (ع) و حضرت کمیل ) و هر سه نفر این افراد دارای تمام خصوصیات یک انسان کامل در رعایت تمام نظرات الهی ( در قرآن کریم ) هستند، دوم اینکه این دعا مخصوص خواص است،سوم اینکه خواص سرسپرده(احکام و دستورات ) دین خدا و رسول خدا (ص) وولی خدا (ع) هستند ، چهارم اینکه این دعا مخصوص آنهاست و آنها می دانند که محتوای این دعا چیست و آنها لیاقت این دعا و گفتگو با خداوند را دارند و آنها باید آن را زمزمه کنند ، یعنی اینکه داشتن آن شرایط و رعایت نمودن دستورات و نظرات خداوند و پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ص) طبق قرآن کریم پیش فرض و مقدمه روی آوردن به این دعا میباشد.
     حالا اگر دست یافتن و رسیدن به  شخصیتی مثل کمیل در بین مسلمانان دور از انتظار و یا معدود و انگشت شمار است ، آنهائی باید به این دعا بپردازند که در طول عمر خود در جهت رسیدن به هویت و شخصیت او در عبادت خدا وند و لبیک گوئی به مولای دین او ، علی (ع)  در تلاش هستند  و مرتباً بر این سعی وکوشش هستند و این سعادت نصیب همه کس نخواهد شدو کسی که می خواهد به دعای کمیل روی آورد باید حداکثر تلاش خود را بنماید تا اینکه با رعایت نمودن فرائض دینی فاصله هویتی و شخصیتی خود را با انسانی مانند حضرت کمیل به حداقل ممکن برساند
 14- آداب وضو ، آداب به مسجد رفتن ، دعا ی قبل از نماز ، آداب دخول در نماز ، دعای تکبیرات ، آداب قرائت ، آداب رکوع ، آداب سجود ، آداب قنوت ، فضیلت تعقیب بعد از نماز ، در تعقیبات نماز ، تسبیح حضرت زهرا (س) ، فضیلت تسبیح تربت ، فضیلت تسبیح ، تعقیبات مشترکه ، تعقیب نماز صبح ، کمیت و کیفیت سجده شکر،اعمال طلوع و غروب آفتاب ، آداب نماز ظهر ، نوافل نماز ظهر ،دعا بعد از اقامه نماز ظهر ، تعقیبات نماز عصر، دعا در نزد غروب ، آداب نماز مغرب ، آداب بعد از نافله مغرب ، آداب نماز عشاء ، آداب وقت خوابیدن ، آداب بیت الخلاء ، فضیلت نماز شب ، نافله نماز صبح ، ادعیه صباح و مساء ، ادعیه ساعات روز، ادعیه هر روز ، نماز اعرابی ، نمازهای مستحبه ، نماز هدیه ، نماز برای اموات ، نماز برای پدر و مادر ، نماز گرسنه ، نماز حدیث نفس ، نمازاذکارحدیث نفس،نمازبرای رفع وسوسه،نمازاستخاره ذات الرقاع، آداب استخاره ( طلب خیر کردن ازخدا برای هر کاری که نظر داری ) ، استخاره با تسبیح ، کیفیت و آداب استخاره ، نماز برای قضاء دین ، نماز حاجت و مهمات ، نماز حاجت و سختی و نماز زیاد شدن روزی ، نماز حاجت خواهنده  ، نماز استغاثه  و نماز صاحب الزمان ، نماز حضرت حجة ، نماز خوف ازظالم  ، نماز به جهت تیزی ذهن، نماز برای آمرزش گناهان  ، نماز  وصیت ،  نماز عفو ، نماز های ایام هفته ، ادعیه آلام و اسقام ، دعا عافیت ، دعا برای مرض ، ادعیه عافیت ، عـــوذات مــــاثوره ( تعویذ به جهت درد سر و گوش  ، به جهت درد شقیقه ،  به جهت درد دهان،  به جهت درد دندان ، به جهت درد سینه ، از برای سرفه ، به جهت درد شکم ، به جهت قولنج ، به جهت درد شکم ، به جهت ثالول ، به جهت ورمهای بدن،تعویذتب،دعای خیر،دعا قرقره شکم، دعای برص ( پیسی اندام ) ، به جهت جرب و دمل و قوباء ، به جهت درد عورت ، بجهت درد زانو ، به جهت درد چشم ، برای خون دماغ ، تعویذ بطلان سحر ، برای دفع شیاطین ، حرز چشم زخم ، تعویذ چشم زخم ، دفع وسوسه شیطان ، به جهت ایمنی  از دزد ، عوذه عقرب ، عوذه عقرب و مار ، به جهت دفع شر عقاب و مار ها ، به جهت شر عقرب، در ادعیه صبح و شام ، ادعیه وقت خواب  ، ادعیه وقت بیدار شدن ، ادعیه خروج از منزل ، ادعیه پیش از نماز و بعداز نماز ، ادعیه برای رزق ، ادعیه جهت ادای دین ، ادعیه جهت اندوه خوف و غیره ، توسل به محمد و علی  علیهما السلام ، ادعیه علل و امراض ، بعضی از احراز و عوذات (کیک و درندگان ) ، عوذه درندگان ، برای رهائی از بلیه ، دعا حوائج دنیا و آخرت ، دعا جامع دنیا وآخرت ، حکایت عبدالرحمن بن سیابه ، بعض احراز و ادعیه ، حرز رقعة الجیب ، حرز امام رضا (ع) ، دعای امان از جن و انس ، دعاء مجرب ، دعاء حضرت رسول (ص) ، دعا بیرون رفتن از خانه،ادعیة الوسائل الی المسائل، حجاب حضرت امام صادق (ع) حجاب حضرت امام موسی (ع) حجاب حضرت امام جواد (ع) ، دعا رفع شدت و رزق ، دعا رزق و غیره دعاء دفع ابلیس ، دعا زنده شدن دل ، دعاء تاءخیر اجل وادای دین ، خواص سور و آیات ، در خواب دیدن اموات ، اعمال وقت خواب دعای پیش از مطالعه و دعای سرفه ، دعای تنگی نفس ، دستورالعمل حضرت عیسی(ع) ، دعا دیدن اهل بلا ، برای پسر شدن حمل ، دعای عقیقه ، در آداب و دعا ختنه ، تفأل به قرآن مجید ، استخاره با قرآن مجید ، استخاره به تسبیح ، استخاره برای غیر ، دعا رؤیت جهود و ترسا و گبر ، درذم تشبیه به کفار ، در مذمت تراشیدن ریش ، در مذمت رکون بسوی ظالم ، دعای فرج از آفات ، در کتابت به مسلمه ، دعا امان از سوختن ، دعا در زمان غیبت و امتحان شیعه ، دعا وقت خواب ، دعا ی حفظ زراعت از آفات ، دعا نظر کردن به انگشتر عقیق ، دعا سهو نسیان  ، چیزهای نافع برای حفظ کردن ، چیزهائیکه سبب حافظه است ، چیزهائیکه سبب نسیان است ، دعا تمجید و آداب اموات ، عهد نامه میت  ، نسخه که با میت گذارند ، کلمات فرج  ، آداب محتضر و آداب کفت میت ، در غسل میت است ، در کفن میت است ، احکام اموات ، آداب حمل جنازه ، آداب جنازه ، فضیلت تشیع جنازه  ، آداب دفن میت ، تلقین میت ، خاتمه ، ملحقات باقیات صالحات ، دعا دفع هول و غم ، دعا برای رفع بیماریها ، تعویذ خنازیر و درد کمر ، دعای درد خاسره ،  دعا درد شکم و قولنج ، دعا به جهت خلاصی از زندان ، دعا فرج ، دعا نماز وتر ، دعاحزین ، دعا بعد از نماز شب ، دعا برای زیادی فهم ، دعا تقرب خدا ، در ادعیه سر است ، نماز و دعا شب زفاف ،دعا رهبه ، ملحقات دوم باقیات صالحات و دعا حضرت سجاد از صحیفه همگی  از دعا و اعمال و رفتار مستحبی است که در مفاتیح الجنان به آنها پرداخته شده است و این موارد  می توانند به چند نکته اشاره  داشته باشند:
 - انجام اعمال واجب و مستجب مقدمات و  ملزوماتی دارد که باید قبل از انجام آنها این امکانات فراهم و مهیا شود  و به عبارت دیگر برای انجام اعمال واجب باید وجود خود  را آماده نمودوهمچنین امکانات آن را تهیه کرد واین اعمال رانیز صحیح و سالم اقامه کرد .
 -جایگاه بهتر و باارزش انجام هر یک از اعمال و رفتارمستحبی توسط مسلمانان  در دنیا وهمچنین زمان ومکان  مفید  و مناسب مربوط به آن و نوع نتیجه ای که می توان از آن گرفت ، بطور دقیق و واضح بیان شده است ،
 -نکته اساسی ومهم اینکه تمام  این اعمال و رفتار در مقدمه یا در تعقیب اعمال واجب  بیان شده اند و به تنهائی به  هیچکدام از آنها پرداخته نشده است و ارزش اقامه آنها به اعمال و رفتار واجب است که حول محور آنها مطرح شده اندو بدون توجه به انجام واجبات و یا ترک محرمات ارزشی برای آنها منظور نشده است.
 -خداوند کریم ( بطور مستقیم و غیر مستقیم ) برای تمام امور زندگی بشر و تمام اعمال و رفتار و کردار و عقاید انسانها از زمان قبل از تولد تا زمان حیات و از آنجا تا ممات و از مرگ تا قیامت دارای برنامه و رهنمود و دستورالعمل و تعین نوع رفتار میباشد و همه این نسخه ها برای زندگی بهتر و سر بلند بودن در دنیا و افزایش و تقویت ایمان مؤمنین و درنتیجه پاداش بهترووالاتر در آخرت است و خداوند انسان را بیهوده و رها نیافریده است.
 -نکته دیگر اینکه اگر انسانی در دنیا و آخرت دچار مشکلی شد بدلیل عدم شناخت دین اسلام و عدم رعایت ( دستورات اصلی و فرعی) آن است و اگر انسان به این موارد توجه کند و به رعایت دقیق آنها بپردازد وبه معنای واقعی مسلمان ، مومن شود هرگز دچار مشکل نخواهد شد و در دنیا و آخرت سربلند و رو سفید است.
 - و نکته آخر اینکه وقتی انسان برای هر کاری دارای برنامه باشد  وقبل و بعد از اقامه اعمال(واجب)خودبه اعمال مستحبی بپردازد،حلاوت  آئین دین اسلام را می چشدواصلاًبه فکرمحرمات نمی افتدودرنتیجه این دستورات موجب می شود که مسلمانان به حرام نیفتند و حتی بعضاً مکروهات را نیز فراموش نمایند و در درجات عالی جنت جائی گزینند.
 15- چون بمیرم یگانه و تنها می مانم ، سپس فانی شوم ، و مخصوص تست حمد بر خیزم و مبعوث شوم... از مطالب مفاتیح  در این ردیف ، در خصوص تنها شدن با اعمال بعد از مردن و زنده شدن  دوباره برای حسابرسی در آخرت است.
 16- و بیامرز گناهانم را آنچه گذشته از آنها و آنچه از این پس سر زند و بیامرز پدر و مادرم و همه مردان مؤمن و زنان مؤمنه و... و همینطور این دعا درحق مؤمنین ادامه داردتامجدداً میفرماید ... و بر مردگان مؤمنین ومؤمنات آمرزش و رحمت فرست و...و همچنان این دعا تاآخر برای مؤمنین و مؤمنات ادامه دارد و در اواخر دعا با قسم دادن خداوند ،  به همین شکل بخصوص برای اموات دعا شده است .
     چهار نکته مهم در این دعاست:
اول اینکه دعا کننده مؤمن و مسلمان است ،
دوم اینکه در حق پدر و مادر خود که مؤمن بوده اند و به همین خاطر بر مسلمان شدن این فرزند حق دارند و فرزند نیز  حیات و مسلمانی خود را نیز بعداز خدا مدیون آنها  می داند و بهر حال پدر و مادر او هستند  و حق ویژه ای بر گردن او دارند ، دعا کرده است ،
سوم اینکه در حق مؤمنین ومؤمنات  ( زنده و مرده آنها) دعا می شود
چهارم اینکه قبلاً کیفیت مؤمن وصف شده است و همه افراد دخیل در این دعا آنها هستند واین دعا شامل عدهء خاصی از مردم( گوینده و مخاطب ، مؤمن) است.
 17- امام صادق (ع) در جواب محمد سلیمان دیلمی  که گفته است ، شیعیان می گویند ایمان بردو قسم است،ثابت ومستقرودیگری به امانت سپرده شده است و زایل نمی گردد ، پس دعائی به من بیاموز که آنرا بخوانم وایمانم کامل گردد ... امام صادق (ع) فرمود بعد از هر نماز واجب این دعا را بخوان ...
    در این دعا ایمان  به خداوند وبه پیامبر (ص) وبه قرآن و به ائمه هدی (س) وبه معاد  وهمچنین اعتراف و پذیرش آنها وهمینطور انجام دستورات آنها بیان شده است .
 18- از امام زین العابدین (ع) از جد بزرگوارش نقل شده که دعای جوشن کبیر از طرف خداوند توسط جبرئیل برای پیامبر(ص) آورده شد و امان و نجات پیامبر(ص) و امت اودرآن است ... و هرکه بخواند ( سه مرتبه ) آنرادرماه رمضان حق تعالی جسد اورا بر آتش حرامی می فرماید و واجب می کند بر او بهشت را و دو ملک بر او موکل می نماید که حفظ کند او را از معاصی و در مدت حیات در امان خدا باشد .
     نکات مهم این دعا این است ، متن دعا  همه صفات و اسماء خداوند ست که مؤمنین با خواندن آن با اعتراف به آنها در خواست عنایت پروردگار را  دارند  و دعای ایمان اورندگان دربند به بنداین  دعا این است ... رهائی ده مارا از آتش ، ای پروردگار ، نکته دیگر اینکه نجات پیامبر و امت او در این دعا  است که پیامبر را خدا می شناسد و امت او لبیک گویان به دعوتش در پذیرش و ایمان به خداوند وقرآن کریم و رعایت دستورات آنها میباشند و خداوند در جاهای دیگر و در قرآن کریم نیز وعده داده است که پاداش این  مسلمانان بهشت است و نکته دیگر این است که کسی که به این دعا مشغول می شود نباید اهل معصیت بوده باشد و از آن به بعد نیز در معیت و حفاظت ملائک نباید به سوی معصیت برود و نکته مهم تر اینکه این دعا مربوط به ماه رمضان است ورمضان ماه خداست که در آن انسان به میهمانی خداوند می رود و علاوه بر رعایت سایر فرائض ، انسان باید ادب مهمانی و احترام صاحب مهمانی را بدارد تا هرچه از او خواسته شود ، اجابت نماید.
 19- در عیون اخبار و رضا از رجاء ابن ابی ضحاک روایت شده که امام رضا(ع) در راه خراسان هرگاه از تعقیب نماز ظهر فارغ می شد سجده شکر بجا می آورد،یعنی اول نماز واجب وبعد انجام مستحب
 20- از امام موسی بن جعفر(ع) نقل شده که هر که یک روز از ماه رجب را روزه بداردآتش جهنم یکساله از او دور شود و هر که سه روز آنرا روزه گیرد بهشت بر او واجب می شود  و فرمود رجب نام نهریست در بهشت و از امام صادق (ع) نقل شده است که پیامر(ص)  فرموده اند که ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خدا وند آمرزنده و مهربان است و هر که یک روز از آخر این ماه روزه بدارد خداوند او را از شدت سکرات مرگ و هول بعد از مرگ و ازعذاب قبر ایمن گرداند .... و بخوانند این دعا را که امام صادق (ع) می خواند ... که در آخر بند اول این دعا آورده اند :  و بیامرز مرا در روز جزا
     نکات مهم اینکه : ایمان به ائمه(ع) وایمان به فریضه روزه واعتقاد به  انجام توبه (بعد از انجام گناه) و طلب آمرزش برای آن وهمچنین ایمان به معاد ( بهشت و جزا و به عذاب قبر ) وهمینطور ایمان به بازگشت به سوی خدا وند از نکاتی است که در این بند آمده است و این اعتقادات گوشه ای از خصوصیات یک فرد مؤمن است که مسلمانان به این اعمال مبادرت خواهند نمود و مهم اینکه امام  صادق (ع) نیز در این دعا طلب آمرزش و مغفرت از خداوند برای قیامت خود داردولذا مسلمانان باید در این خصوص بیشتر از امام خود تلاش و جدیت نمایند.
 21- دربیان فضیلت نماز شب روایت شده که آن شرف مؤمن است و امام صادق (ع) می فرماید رسول خدا (ص) حضرت علی (ع) را به حفظ چند خصلت سفارش فرمود از جمله نماز شب .
     نکته مهم اینکه نماز شب درشأن وفضیلت علی(ع)است وحالا شاگردان ولبیک گویان واقعی و عاملین به دستورات آن حضرت اگر به این عمل نیز بپردازند ، می توانند از آن فیض ببرند  و اول باید علی (ع) را بشناسند و دوم خواسته های ایشان را که همان فرائض منظور شده در قرآن کریم است را رعایت کنند و با پی بردن به اهمیت نماز شب بر اقامه آن اقدام نمایند.
 22- امام زین العابدین (ع )به نقل از پدرش به نقل از حضرت علی (ع) می فرماید روزه درماه شعبان برای محبت پیغمبروتقرب بسوی خداست و پیامبر(ص) میفرماید شعبان ماه من است پس خدا رحمت کند کسی را که یاری مرا کند وامام صادق (ع) می فرماید هرکه ماه شعبان را روزه گیرد خدا اورا نفع می بخشد حتی اگر خون کرده باشد .
   نکته مهم در این مطلب این است که : یاری  کردن پیغمبر (ص) ایمان به رسالت و به قرآن او و همچنین انجام دستوراتش میباشد وچون پیامبر (ص) خواسته است که خداوند این یاری کننده را رحمت کند ، حتماً رحمت خداوند شامل این فرد  ( مسلمان ) خواهد شد ، همانگونه که در بحث پاداش به آنها اشاره شده است و مطلب دیگر اینکه نفع بخشیدن خداوند مراتب و درجاتی دارد و هر عمل مستحبی ثوابی دارد که در حد اندازه و ارزش آ ن عمل است  ، و به همان اندازه از گناهان انسان کاسته می شود ولیکن بنا بر آنچه در قرآن کریم بیان شد و نتیجه گیری کردیم اعمال و رفتار مستحبی هرگز جایگزین اعمال واجب  نمی گردد.
 23- امام صادق(ع) از امام محمد باقر (ع) نقل کرده که شب نیمه شعبان از شبهای مبارک است وخدا قسم یادکرده است که دست راز و نیازهیچ سائلی را خالی برنمی گرداند مادامی که معصیت طلب نکند و همچنین آمده است که از اعمال این شب یکی غسل است که تخفیف گناهان    می شود  و امام صادق (ع) می فرمایند: از اعمال این شب انجام دو رکعت نماز بعد از نماز عشاء  و پس از آن این دعا .... است.
     نکات قابل توجه اینکه ، اکثر سائلین در مفاتیح شامل همان نکته ( د ) در توضیحات اول این مبحث است و فقط مؤمنین با امور مستحبی و مطالب این کتاب سر و کار دارند و لذا سائلین در این کتاب از همان قشر مؤمنین و مسلمانان به معنای واقعی آن هستند. دوم اینکه مؤمنین برای دنیا و معصیت دعا نمی کند و سوم اینکه  نتیجه عمل مستحبی تخفیف در مجازات برای گناهان است ودر صورت عدم وجود گناه(که بعید است)موجب کسب درجات والاتر در بهشت  برای مؤمنان می شود و چهارم اینکه در این بند اینگونه اعمال ورفتارهمانند اکثر دستورات دیگر قبل یا بعد از عمل واجب  مورد سفارش قراراست و واجبات در اولویت اول قرار دارند و مقدمه ای برای انجام مستحبات هستند.
 24- سفارش امام رضا(ع) به ابالصلت این است که در جمعه آخر ماه شعبان تدارک و تلافی کن در آنچه از این ماه مانده است، تقصیرهائی را که در ایام گذشته این ماه شده است ، و برتو باد که روی آوری بر آنچه بر تو نافع است برای تو دعا و استغفار و بسیار بکن تلاو ت قرآن مجید و توبه بکن بسوی خدا از گناهان خود تا آنگاه که ماه مبارک می آید خالص گردانیده  باشی.
   برای ارائه توضیح باید نکات ردیف قبل و موارد  مشابه دیگراز سایر بندها را یاد آور شد، لذا ضمن درخواست از خوانندگان گرامی به نکات ورهنمودهای ظریف و دقیق آن ، توجه آنان را به این مطلب جلب می کنیم که دستورالعمل ارائه شده توسط تمامی اهل بیت جمعیاً سلام الله علیهم در راستای همان واجبات ومحرمات ومستحبات و مکروهات در قرآن کریم است و این نکته شامل تمام مطالب در مفاتیح الجنان میباشد و بس.
 25- ابو حمزه ثمالی در مصباح شیخ روایت کرده که امام زین العابدین (ع) در ماه رمضان بیشتر نماز می خواند و چون سحر می شد این دعا را می خواند .... دعای ابوحمزه ثمالی ...
     نکته مهم اینکه شخصیتی مانند امام سجاد(ع)  به خواندن این دعا مشغول می شدند و آن هم بعد از اعمال واجب ، لذا کسی که می خواهد به این دعا روی آورد باید به اعتقادات و اعمال و رفتار و امامت  و هدف این امام و خدای اوایمان واعتقاد داشته باشد و حداکثر تلاش وهمت خود رابنمایدکه در طول عمر خود در جهت رسیدن به خواسته ها و اهداف آن امام عزیز گام بر دارد و خود را نزدیک به وی گرداند و آنها را الگوی رفتاری خود قرار دهد ، که کار هرکسی نیست و مسیر دشواری در پیش روی جویندگان و پویندگان آن است و هرکسی با حداکثر تلاش خود وبه هر اندازه که در این مسیر گام برداشته است و مصمم بر آن باشد ، بر او کفایت خواهد نمود تا از ثواب و اثرات مستحبی آن بهره مند گردد.  امور مستحبی دراموراموات
 26- امام صادق (ع) فرمودند اگر مؤمنی در یک روز چهل گناه کبیره بکند پس از روی ندامت و پشیمانی این استغفار را بخواند خدا وند گناهان او را بیامرزد ....
     دراین حدیت نیز افراد مورد خطاب مؤمنین هستند که اولاً باید برای گناهان خود استغفار نمایند و دوم اینکه  توبه مؤمنین نزد خداوند پذیرفته می شود و سوم اینکه توبه واستغفار کردن دارای شرایطی میباشد و چهارم اینکه انسان در زمان حیات و توسط خودش باید گناهانش را جبران کند و اولین قدم پشیمانی است و بعد انجام توبه با شرایط آن وسپس جبران گناه.
 27- امام صادق (ع) فرمود هرکه هر روز 25 مرتبه بگوید اللهم ... خدا یا بیامرز مؤمنین و مؤمنات و مسلمین و مسلمات را خداوند به عدد هر مؤمن که ( از دنیا)گذشته و هر مؤمن که( به دنیا) بیاید تا روز قیامت حسنه برای او می نویسد و به همان عدد از گناهان او محومی کند .
    تمام افراد دخیل در این دعا مؤمنین و مسلمانان هستند و اوصاف آنها را قبلاً مطالعه کرده اید و نکته خیلی مهم اینکه بعضی از گناهان اینقدر سنگین و بزرگ هستند که یکی از آنهابه تنهائی می تواند سد عظیمی در بلعیدن و بی اثر کردن دعا ها باشند(مثل غیبت)  و لذا باید افراد با ایمان با توجه به نوع گناهی که ( از روی غفلت و سهوی ) از آنها سر زده است بسوی دعا و مستحبات روی آورند.
 28- نماز میت دو رکعت است و در آن حمد و آیة الکرسی و حمد و ده مرتبه انا انزلنا  خوانده می شود وبعدازسلام با صلوات ثواب آنرا با ذکر نا م میت به آن هدیه می کنند .
     صدقه دادن در شب اول قبر برای میت سفارش شده است و اگر امکان مالی نبود باز نماز خواندن برای او  در دو رکعت حمد و قل هوالله و حمد و ده مرتبه الهیکم التکاثر وارد شده است وپس از سلام با صلوات ثواب آنرا با ذکر نام میت هدیه قبر او می کنند .
     که خداوند هزار ملک بر قبر آن می فرستد تا قبر او را وسعت داده و عطا کند به نماز گذار بعدد آنچه آفتاب بر آن قبر طلوع می کند حسنات و برده شود برای او چهل درجه بالاتر  .
     علامه مجلسی در زاد المعاد آورده است که مردگان را فراموش نکنید زیرا که دست آنها از اعمال خیر کوتاه شده است و از جانب فرزندان و خویشان و برادران مؤمن امید وارند و در نماز شب و بعد از نماز های واجب پدر و مادر را زیاده از دیگران باید دعا کرد و اعمال خیر برایشان بجا آورد و اعمال خیر برای پدر و مادر و سایر خویشان این است که قروض ایشان را ادا کنند و ایشان را از حقوق خدا و خلق بری گرداند و حج و سایر عبادات که از ایشان فوت شده باشند را سعی کند باستیجاریا به تبرع بجا آورند.
    در این رابطه نقل است که حضرت امام صادق (ع) در هر شب از برای فرزند خود و هر روز برای پدر و مادر خود نماز می کردند  ... وبیان فرمودند : چه بسا میتی در تنگی باشد و حق تعالی به او وسعت دهد و به او بگوید این فرج که تو را روی داد به سبب نمازی است که فلان برادر مؤمن برای تو کرد  و همچنین ادامه دادند  هر موقعه بر میت داخل می شوید نماز و روزه و حج و تصدق و سایر اعمال خیر و دعا  فراموش نشود و فرمودند : ثواب آن اعمال برای کسیکه عمل کرده و برای مرده هر دو نوشته شود  و در حدیث دیگر آمده  است  ، هر که از مسلمانان برای میتی عمل صالح بکند خدا وند ثواب آنرا  برای او مضاعف می نماید و مرده نیز از آن منتفع می شود و...
وبدانکه چون برکسی آثارموت آشکارمی شود اول چیزی که اورا ضرور ی است  اقرار به گناه و اعتراف به تقصیر و ندامت از گذشته ها و توبه کامل کردن است و تضرع و زاری به جناب مقدس ایزدی که گناهان گذشته او را در گذرد و در احوال او احوالی که در پیش دارد او را به خود و دیگران نگذارد و پس متوجه وصیت شود وحقوق خدا وخلق آنچه در ذمه او باشد ادا ء کند و به دیگران نگذارد که بعد از مردن اختیار از دستش بدر رود و به حسرت در اموال خود بنگرد و شیاطین آنهارا(وراث) وسوسه کنند و وارثان او (میت) را از خیر مانع شود و...
و ابراء ذمه از برادران مؤمن خود بطلبد و هرکه را غیبت کرده باشد یا اهانتی و آزاری به او رسانده باشد اگر حاضر باشند از آنها التماس کند که او را حلال کنندو اگر حاضر نباشند از برادران مؤمن بخواهد که برای او ابراء ذمه نمایند و...
و در کفن میت کافور را بر مواضع سجده میت که پیشانی و باطن کف ها و سر زانوها و اطراف انگشتان پاها باشد بگذارید و...
و از حضرت امام صادق (ع) منقولست که سزاوار آنست که برادران مؤمن را خبر کنند بمردن او تا به جنازه او حاضر گردند و بر او نماز کنند و از برای او استغفار کنند و میت و ایشان همه ثواب ببرند و همچنین منقولست که چون مؤمن را به قبرمی گذارند ، او را ندا می کنند که اول عطائی که ترا دادیم بهشت است و اول عطائی که دادیم آنها را که با جنازه توآمده اند آمرزش گناهان آنهاست ودرحدیث دیگر فرمود ند،که اول تحفه که به مؤمن می دهنددرقبر آنست که می آمرزد هرکس راکه همراه جنازه او بوده است ودرحدیث دیگر فرموده است ،  هر که همراهی جنازه مؤمنی بکند تا او را دفن بکنند حق تعالی درقیامت هفتادملک براوگماردکه همراهی او نمایند و استغفار برای او کنند و...
وافضل آن است که عقب جنازه و پهلوها راه روند و پیش جنازه نرود ، ظاهراً اکثر احادیث آنست که اگر جنازه مؤمن باشد پیش آن راه رفتن خوبست و در جنازه خلاف مذهب خوب نیست زیرا که ملائکه او را استقبال به عذاب می کنند و...
و علامه مجلسی در حلیه فرموده اند ، از حضرت رسول (ص)  منقولست که هر که بر جنازه نماز کند هفتاد هزار ملک بر او نماز کنند وگناهان گذشته اش آمرزیده شود پس اگر همراهی کند تا او رادفن کنند بهر قدمی که بر دارد قیراطی از ثواب به او بدهند که قیراط مانند کوه احد باشد و در حدیث دیگر فرمود که هر مؤمنی بر جنازه نماز کند بهشت بر او واجب می شود مگر اینکه منافق یا عاق پدر و مادر باشد و بسند معتبر از امام صادق(ع) منقولست که چون مؤمنی بمیرد و در جنازه او چهل نفر از مؤمنان حاضر شوند و بگویند : خداوندا  ، ما از او بغیر از نیکی چیزی نمی دانیم و تو داناتری به احوال او از ما ، چون این را بگویند حق تعالی فرماید که من شهادت شما را قبول کردم و آمرزیدم آن گناهانی را که می دانم و شما نمی دانید و در حدیث معتبر دیگر از حضرت رسول (ص) منقولست که اول چیزی که در عنوان نامه مؤمن می نویسند در بعد از مرگش،آن چیزی است که مردم درحق اومی گویند اگر نیک می گویند نیک  می نویسند و اگر بد می گویند بد می نویسند و...
   مطالب اعلام شده در این ردیف از موارد قابل توجه و پاسخ دهنده به  گوشه ای از سؤالات مورد نظر ما میباشد و این همان چیزی است که نویسنده را به تحقیق این مقالات وادار نموده است  و لذا نکات مهم آنرا در دو بخش مورد بررسی قرار خواهیم داد:ادامه درقسمت نهم /